روضه

داستان «حر» یکی از عجیب‌ترین و عبرت آموزترین وقایع عاشوراست.
وی رادمردی پهلوان و سرداری نیرومند بود. برخی او را "دلیرترین مرد کوفه" می دانستند. اهمیت این لقب آنگاه معلوم می شود که بدانیم کوفه شهری نظامی بود که به عنوان اولین دژ اسلام در برابر ابر قدرت اول آن زمان یعنی امپراتوری ایران بنا شده بود؛ لذا بیشتر ساکنان آن را سپاهیان و سرداران نامی عرب و عجم تشکیل می دادند.
هنگامی که به عبیدالله خبر دادند که امام حسین علیه السلام به عراق رسیده است وی «حر» را به همراه حدود 1000 سرباز فرستاد تا راه را بر ایشان ببندد و یا او را به دارالاماره ببرد.
هنگامی که حر از قصر عبیدالله خارج شد صدایی از پشت سرش شنید که گفت: «حرّ! شادباش که به سوی خیر می‌روی!». حر به سوی صدا برگشت و کسی را ندید. با تعجب از خود پرسید : «این چه بشارتی بود؟ و این چه خیری است که به جنگ حسین بروم؟».
در گرمای نیمروز، سپاه حر به کاروان امام رسید. امام هنگامی که تشنگی آنان را دید به یاران فرمود : «به این جماعت و اسبانشان آب دهید» و وقتی مشاهده کرد که یکی از سربازان نمی‌تواند آب بخورد و آب از مشک بیرون می‌ریزد خود برخاست و با دستان مبارکش وی را سیراب کرد.

و روى  أبو مخنف  عن  عبد اللّه  بن  سلیم  و المذری  بن  المشمعل  الأسدیین  قالا:
کنا نسایر الحسین  فنزل  شراف ، و أمر فتیانه  باستقاء الماء و الإکثار منه ، ثمّ  ساروا صباحا، فرسموا صدر یومهم  حتّى  انتصف  النهار، فکبّر رجل  منهم ؛ فقال  الحسین :
«اللّه أکبر لم کبّرت»؟ قال: رأیت النخل. قالا: فقلنا: إنّ هذا المکان ما رأینا به نخلة قط. قال: «فما تریانه رأى»؟ قلنا: رأى هوادی الخیل. فقال: «و أنا و اللّه أرى ذلک»؛ ثمّ قال الحسین: «أ ما لنا ملجأ نجعله فی ظهورنا و نستقبل القوم من وجه واحد»؟
قلنا: بلى، هذا ذو حسم عن یسارک تمیل إلیه، فإن سبقت القوم فهو کما ترید. فأخذ ذات الیسار؛ فما کان بأسرع من أن طلعت هوادی الخیل؛ فتبیّناها فعدلنا عنهم، فعدلوا معنا کأنّ أسنّتهم الیعاسیب، و کأن رایاتهم أجنحة الطیر، فسبقناهم إلى ذی حسم، فضربت أبنیة الحسین علیه السّلام، و جاء القوم فإذا الحرّ فی ألف فارس فوقف مقابل الحسین فی حرّ الظهیرة، و الحسین و أصحابه معتمون متقلّدون أسیافهم، فقال الحسین لفتیانه: «اسقوا القوم و رشّفوا الخیل» فلمّا سقوهم و رشّفوا خیولهم، حضرت الصلاة، فأمر الحسین الحجّاج بن مسروق الجعفی، و کان معه، أن یؤذّن، فأذّن، و حضرت الإقامة فخرج الحسین فی إزار و رداء و نعلین، فحمد اللّه و أثنى علیه ثمّ قال: «أیّها الناس إنّها معذرة إلى اللّه و إلیکم، إنّی لم آتکم حتّى أتتنی کتبکم» إلى آخر ما قال، فسکتوا عنه، فقال للمؤذّن: «أقم» فأقام، فقال الحسین للحرّ: «أ ترید أن تصلّی بأصحابک»؟ قال: لا بل بصلاتک، فصلّى بهم الحسین، ثمّ دخل مضربه و اجتمع إلیه أصحابه و دخل الحرّ خیمة نصبت له و اجتمع علیه أصحابه، ثمّ عادوا إلى مصافّهم فأخذ کلّ بعنان دابّته و جلس فی ظلّها، فلمّا کان وقت العصر أمر الحسین بالتهیؤ للرحیل، و نادى بالعصر، فصلّى بالقوم ثمّ انفتل من صلاته و أقبل بوجهه على القوم فحمد اللّه و أثنى علیه، و قال: «أیّها الناس إنّکم إن تتقوا» إلى آخر ما قال. فقال الحرّ: إنّا و اللّه ما ندری ما هذه الکتب التی تذکر، فقال الحسین: «یا عقبة بن سمعان أخرج الخرجین اللذین فیهما کتبهم إلیّ»، فأخرج خرجین مملوین صحفا فنشرها بین أیدیهم، فقال الحر: فإنّا لسنا من هؤلاء الذین کتبوا إلیک، و قد أمرنا إذا نحن لقیناک ألّا نفارقک حتّى نقدمک على عبید اللّه، فقال [له ] الحسین:

قال أبو مخنف: فلما رموهم هذه الرمیة قلّ أصحاب الحسین علیه السّلام، فبقی فی هؤلاء القوم الذین یذکرون فی المبارزة، و قد قتل منهم ما ینیف على خمسین رجلا، فعندها ضرب الحسین علیه السّلام بیده إلى لحیته، فقال: هذه‏ رسل القوم- یعنی السهام-، ثمّ قال: «اشتدّ غضب اللّه على الیهود و النصارى إذ جعلوا له ولدا، و اشتدّ غضب اللّه على المجوس إذ عبدت الشمس و القمر و النّار من دونه، و اشتدّ غضب اللّه على قوم اتّفقت آراؤهم على قتل ابن بنت نبیهم، و اللّه، لا أجیبهم إلى شی‏ء مما یریدونه أبدا، حتى ألقى‏ اللّه‏ و أنا مخضب‏ بدمی‏» ثم‏ صاح‏ علیه‏ السّلام‏: «أ ما من‏ مغیث‏ یغیثنا لوجه‏ اللّه‏ تعالى‏؟ أ ما من‏ ذاب‏ یذبّ‏ عن‏ حرم‏ رسول‏ اللّه‏»؟
فلمّا سمع الحر بن یزید هذا الکلام، اضطرب قلبه، و دمعت عیناه، فخرج باکیا متضرعا، مع غلام له ترکی، و کان کیفیة انتقاله الى الحسین...( مقتل الحسین(ع)، الخوارزمی    ج‏2    11     الجزء الثانی)

فقال الحرّ: إنّا و اللّه ما ندری ما هذه الکتب التی تذکر، فقال الحسین: «یا عقبة بن سمعان أخرج الخرجین اللذین فیهما کتبهم إلیّ»، فأخرج خرجین مملوین صحفا فنشرها بین أیدیهم، فقال الحر: فإنّا لسنا من هؤلاء الذین کتبوا إلیک، و قد أمرنا إذا نحن لقیناک ألّا نفارقک حتّى نقدمک على عبید اللّه، فقال [له ] الحسین:
«الموت أدنى إلیک من ذلک»، ثمّ قال لأصحابه: «ارکبوا»، فرکبوا و انتظروا حتّى رکبت النساء، فقال: «انصرفوا»، فلمّا ذهبوا لینصرفوا حال القوم بینهم و بین الانصراف، فقال الحسین للحرّ: «ثکلتک أمّک! ما ترید»؟ قال: أما و اللّه لو غیرک من العرب یقولها لی و هو على مثل هذه الحالة التی أنت علیها ما ترکت ذکر أمّه بالثکل أن أقوله کائنا من کان، و لکن و اللّه مالی إلى ذکر أمّک من سبیل إلّا بأحسن ما یقدر علیه، فقال الحسین: «فما ترید»؟ قال: أرید أن أنطلق بک إلى عبید اللّه، فقال: «إذن لا أتّبعک»، قال الحرّ: إذن لا أدعک، فترادّا القول ثلاث مرّات، ثمّ قال الحر: إنّی لم أؤمر بقتالک، و إنّما أمرت ألّا أفارقک حتّى أقدمک الکوفة، فإن أبیت فخذ طریقا لا تدخلک الکوفة، و لا تردّک إلى المدینة تکون بینی و بینک نصفا حتّى أکتب إلى ابن زیاد، و تکتب إلى یزید إن شئت أو إلى ابن زیاد إن شئت، فلعلّ اللّه أن یأتی بأمر یرزقنی فیه العافیة من أن أبتلى بشی ء من أمرک...

حر به امام حسین(ع)-بعد از مواجهه-گفت: بخدا قسم من از این نامه ها و فرستادگانى که تو میفرمائى خبرى ندارم. امام حسین به یکى از یاران خود که او را عقبة- ابن سمعان میگفتند فرمود: آن دو خورجینى را که حاوى نامه هاى این مردم است نزد من بیاور! وقتى آن دو خورجین را آورد امام علیه السّلام آن نامه ها را در مقابل حر ریخت.

استاد انصاریان

دریافت